Bakanlıktan Maymun Çiçeği rehberi

Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü tarafından “M-Çiçeği (MPox) Rehberi” güncellenerek yayımlandı.

Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü tarafından daha önce Ekim 2022 tarihinde “Maymun Çiçeği (Monkeypox) Rehberi” adıyla yayımlanan belgenin içeriği güncel bilgilere göre düzenlenip “M-Çiçeği (MPox) Rehberi” adıyla yeniden yayımlandı.

“M-Çiçeği (MPox) Rehberi” kitapçığında; virüsün ve hastalığın adı, hastalık hakkında genel bilgiler, hastalığın bulaşma yolları, belirtileri, tanısı, tedavisi, aşısı, vaka temaslısının izolasyonu ve izlenmesi gibi bilgiler yer alıyor.

Virüs nasıl bulaşıyor?

M-Çiçeğinin doğal rezervuarı henüz tanımlanmadı, ancak büyük olasılıkla kemirgenler rol oynuyor. Çiğ ve az pişmiş enfekte hayvanların etleri ve enfekte hayvanların diğer ürünlerini yemek hastalığın bulaşı için olası bir risk faktörü. Enfekte hayvan tarafından ısırılma, cilt bütünlüğünün bozulduğu yaralanmalar bulaş açısından riskli. Enfeksiyonun daha yoğun olduğu Batı ve Orta Afrika’da ormanlık alanlarda veya yakınında yaşayan insanlar, enfekte hayvanlara dolaylı olarak da maruz kalabilir.
İnsandan insana bulaşmada uzun süreli yakın ten tene temas önemli. Enfekte kişinin sekresyonları (cinsel çıktılar dahil) ile direkt temas (lezyonlarla temas edecek şekilde sarılma, masaj, cinsel temas gibi), cilt lezyonları ile bütünlüğü bozulmuş deri veya mukozalarla (göz, burun, ağız mukozaları gibi) doğrudan temas veya yakın zamanda cilt lezyonlarından kontamine olmuş nesnelerle (yatak çarşafı, havlu vb.) yakın temas diğer bulaş yolları.

Bu tür temas genel olarak aynı evi paylaşan kişilerde, kapalı ortamlarda çok uzun süre yakın mesafede bulunanlarda ve enfekte kişiyle kişisel koruyucu ekipman kullanmadan temas eden sağlık çalışanlarında risk oluşturuyor.

Enfekte anneden bebeğe plasenta yoluyla geçiş vaka sunumu şeklinde bildirildi. Bu durumda doğumda ve doğumdan hemen sonra yenidoğanda doğuştan M-Çiçeği bulguları olabiliyor. Annede aktif enfeksiyon varlığında yenidoğan bebeğe yakın temas ile de geçiş olabiliyor.
Bugüne kadar bildirilmiş en uzun bulaşma zinciri altı-dokuz kişi.

Belirti ve bulguları neler?
Kuluçka süresi, genellikle 6-14 gün olmakla birlikte 1-21 gün arasında değişebiliyor. Ateş ile birlikte halsizlik, baş ağrısı, kas ağrısı, cilt döküntüleri gibi bulgular ve şikayetlerinden önceki son 21 gün içerisinde hastalık tanısı doğrulanmış biri ile temas edenler olası vaka olarak değerlendiriliyor.

Vakanın kesin tespiti için ise PCR testi gerekiyor.

Semptomlar 2-4 hafta sürüyor

Semptomları genellikle 2-4 hafta süren ve kendi kendini sınırlayan maymun çiçeği ağır vakalara da yol açabiliyor. Orta Afrika’daki vakalarda yüzde 10 ile en yüksek ölüm oranı saptanırken, Batı Afrika’da bu oran yüzde 1. 2022 yılından sonra pandemik hale gelen formu ile bağışıklık sistemi normal kişilerde ölüm oranı binde 1’in altında.

Olası vakada yapılması gerekenler

Olası vaka ile karşılaşılması durumunda, standart enfeksiyon kontrol önlemleri tam olarak uygulanması gerekiyor. El hijyenine maksimum özen gösterilerek ve sırasıyla şu önlemlerin alınması isteniyor:

Hastaya cerrahi maske takılacak. Sağlık personeli N95 maske, gözlük veya siperlik, eldiven ve önlük gibi kişisel koruyucu ekipman kullanacak. Hastanın cilt lezyonlarından örnek alınacak. 

Kesin vaka ile karşılaşılması durumunda, standart enfeksiyon kontrol önlemleri tam olarak uygulanacak. El hijyenine maksimum özen gösterilecek ve vücut sıvıları ile temas ve yakın temas önlemleri de uygulanacak.

"Çiçek aşısı hastalığa karşı yüzde 85 etkili"

Raporda, çiçek hastalığına karşı aşının rutin uygulandığı dönemde çiçek aşısıyla aşılananlarda, çiçek aşısının maymun çiçeğini önlemede yaklaşık yüzde 85 oranında etkili olduğu belirtildi. Bu nedenle daha önce çiçek aşısı olanların hastalığı daha hafif geçirebileceği ya da hastalıktan korunabileceği ifade edildi. "Çiçek hastalığına karşı önceden aşı yapıldığının göstergesi olarak ön kol üst kısmındaki aşı izi kabul edilebilir." denildi. 

Rehberin tamamına ulaşmak için tıklayın