Bankoğlu'dan Irmak Islah Projesi eleştirisi

Bankoğlu açıklamasında, Islah çalışmalarının kent kimliğini ve ekolojik dengeyi bozma riskinin yanı sıra sel ve benzeri afetlerde ne derece faydalı olacağı da henüz belirsizliğini koruduğunu söyledi.

Proje çalışmalarının onay alınmadan başlatıldığı iddialarına yanıt isteyen Bankoğlu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki'ye, “inşaat çalışmalarının Bartın Irmağı ekosistemine zarar vermesi durumunda sorumluluk üstlenecek misiniz?” sorusunu yöneltti.

“Bartın halkının haklı endişeleri var”

Bankoğlu'nun açıklamasında projenin olası sel ve taşkınların etkilerini azaltması noktasında faydalı olup olmayacağının belirsiz olduğunu söyleyerek,“Bartın'da kent merkezinden geçen Bartın Irmağı ve Yan Kollarının olası sel ve su taşkını gibi afetlere karşı önlem oluşturması için ıslah edilmesi amacıyla ırmağın etaplandırarak bir çalışma gerçekleştirileceği kamuoyuna duyuruldu. Bu yılın başında 4 Ocak tarihinde Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından ırmağın birinci kısmındaki inşaat işlerinin yapılması için bir ihale açıldı. Kamu İhale Kanununda “istisnai düzenleme” olarak görülen 21/b yani pazarlık usulüyle yapılan ihale 21 Ocak 2023 tarihinde sözleşmeye bağlandı. DSİ'nin inşaat ihalesini 464 milyon 778 bin TL ihale bedeli ile iki firma aldı. Yine sözleşme süresi 8 Şubat ila 18 Kasım 2023 tarihleri olarak belirlendi. Bu ıslah projesine ilişkin, Bartınlı hemşehrilerimizin projenin kentin kimliğini bozacağı, ırmağın ekosistemini geri dönüşümü imkânsız bir şekilde yıpratacağı gibi haklı endişeleri var. Ayrıca yapılacak projenin olası bir taşkın ya da sel afetini ve onun etkilerini azaltmada bir faydasının olup olmayacağı yönünde de ciddi eleştirileri var.” Dedi.

“İzin veya onay alındı mı, bilmiyoruz”

Milletvekili Bankoğlu açıklamasının devamında ise şu ifadelere yer verdi, “Ülkemizin ender ekosistemlerden biri olan Bartın Irmağı gibi ‘Nitelikli Doğal Koruma Alanı' statüsünde olan alanlarda çalışma yapılabilmesine ilişkin mevzuatımızda birtakım şartlar var. En başta 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca, Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonlarının görevlerinden birinin koruma amaçlı imar planları ile bunların her türlü değişikliklerini inceleyip karar vermek olduğu açıkça hükmedilmiş durumda. Basında da Bartın Irmağı ve Yan Kolları Islahı Projesi çalışmalarının resmi onay alınmamasına rağmen başlatıldığına ilişkin haberler var. Bu haberlerin doğruluğunu teyit edecek şekilde Bartın Belediye Başkanı'nın geçtiğimiz ay Bartın Irmağı inşaat çalışmaları için Kanlı Irmak Caddesi'ni araç trafiğine kapatılmasına dair açıklamaları yine basında yer aldı. Bartın Irmağı projesine ilişkin çalışma yaparken devletin ilgili kurum ve kurullarından bir izin veya onay alındı mı, bilmiyoruz. Bu hususta, Bilgi Edinme Kanunu kapsamında Devlet Su İşleri 23. Bölge Müdürlüğü'nün şahsıma 9 Ağustos 2023 tarihli verdiği yanıtta Ankara 2 No'lu Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu'nun 25/01/2016 tarihli bir yazısı iletildi. 2863 Sayılı Kanuna göre ihalenin projesinde yapılacak özellikle fiziki her uygulama için önceden izin alınması gerekiyor. Dolayısıyla bu iznin, 2023'te ihalesi yapılan ve halihazırda devam eden iş ve işlemleri de içerip içermediği net değil; 2016'daki yazı, “gelecekte yapılacak her inşai ve fiziki faaliyete izin veriyoruz” anlamına gelmiyor. Bartın Valiliği'nin verdiği yanıt da yine ÇED istisnası ve 2016 yılı kararını içeriyor.

“Etki analiz raporları alındı mı?”

Bartın Irmağı'nın ‘Kesin Korunacak Hassas Alan' statüsünü, 2020 yılında ‘Nitelikli Doğal Koruma Alanı' statüsüne indirildiğini biliyoruz. Şimdi ise ırmakta inşaat çalışmaları yapılıyor. Böyle nadir ve özel alanlara verilen tahribat ekolojiyi ve kültürel varlığı çok ciddi şekilde ve belki de geri dönüşsüz bir şekilde etkiliyor. Peki, Bartın Irmağı'nda sürdürülen inşaat çalışmalarının ırmağın ekosistemine zarar vermesi durumunda sorumlu kim olacak? Islah çalışmalarının kent kimliğini ve ekolojik dengeyi bozma riskinin yanı sıra sel ve benzeri afetlerde ne derece faydalı olacağı da henüz belirsizliğini koruyor. Etki analiz raporları alındı mı? Kamu kurumlarından izin alınmış olsa bile, ilgili odaların, STK'ların ve uzmanların görüşleri alındı mı? Kamu yararı adına tüm bu soruların ivedilikle yanıtlanması gerekiyor. Gerek Mimarlar Odası'nın, gerek meslek odalarının, STK'ların, gerek bu alanda çalışmalar yapan uzmanların görüşleri aynı: Bu projenin sel ve taşkınları önleyemeyeceği, milyonlarca lira kamu kaynağının boşuna harcanacağı belirtiliyor. En vahimi de Adalet Bakanı çıkarmış bir ilde, eğer yasal süreç tamamlanmadan ve yazılı izinler alınmadan bu projenin çalışmaları başlatıldıysa, bu iktidarın bir hukuk ayıbı ve utancı olacaktır. ‘Ben yaptım oldu' anlayışıyla veya ‘oldu bitti'ye getirerek hiçbir görüş alınmadan adeta bu tarz bir “çılgın projenin” yapılması sadece doğaya karşı değil, Bartınlı hemşehrilerimize ve kent hakkına karşı da bir suç anlamına gelecektir.”

Bankoğlu'dan Bakan Özhaseki'ye sorular

Milletvekili Bankoğlu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki' ye şu soruları yöneltti, “Bartın Irmağı'nın doğal sit alanı olarak hukuki vasfı nedir? Buna göre ırmak ve etrafında yapılacak imar faaliyetlerinin denetimi ve izni hangi kurum ve kuruluşlar tarafından yapılmaktadır? Bahsi geçen proje kapsamında ırmak ve yan kolları kaç etaba bölünmüştür? Ayrılan etapların kilometre uzunluğu ve denk geldiği koordinatlar ne şekilde belirlenmiştir? Bölünen etapların yapılma planlamaları ne şekildedir? Bahsi geçen projeye ilişkin herhangi bir resmî kurumlardan onay alınmış mıdır? Alındıysa, bu projeye hangi tarihte ve hangi kurum tarafından onay verilmiştir? Bu çalışmalar hangi karara binaen başlatılmıştır? Bartın Irmağı ve çevresinde yapılması öngörülen projeye ilişkin herhangi bir Bölge Komisyonu raporu, görüşü veya kararı var mıdır? Bartın Irmağı ve çevresine ve bahsi geçen projeye ilişkin Karabük Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından verilmiş bir görüş, öneri veya rapor var mıdır? Varsa, kurulun projeye ilişkin görüşü ne şekilde olmuştur? Ayrıca Bakanlığınız Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü'nün koruma amaçlı imar planı için Bartın Belediyesine herhangi bir yazılı öneri veya rapor iletmiş midir? Proje kapsamında şirketlerin yaptığı çalışmalar nelerdir? Onay kararı olmaksızın yapılan bu çalışmaların, ‘Nitelikli Doğal Koruma Alanı' olarak ırmağa vereceği tahribatın sorumluluğu hangi kişiler veya kuruma aittir? İlgili projenin sözleşme süresinin geçtiği dikkate alındığında Bartın Irmağı ve Yan Kolları Islahı 1 Kısım Yapım İşi tamamlanmış mıdır? Bahsi geçen proje alanında herhangi bir kamulaştırma çalışması yapılmış mıdır? Yapıldıysa, kamulaştırma bedeli ne kadardır? Son beş yılda, bahsi geçen ihaleyi alan firmalar 21/b olarak bilinen pazarlık usulüyle gerçekleştirilen Bartın başta olmak üzere diğer şehirlerde hangi ihaleleri almıştır? Proje kapsamında, ırmak kenarlarına kaldırımdan başlayarak bir metreye yakın yükseklikte bir duvar örülmesi ve cam kapak yapılması şeklinde bir ıslahın tercih edilmesinin sebebi nedir? Bu projede yapılacak başka teknik yapılar nelerdir? Irmağın etaplandırılarak kanala alınmasının sel ve taşkınlara karşı nitelikli ve yeterli bir etkisi var mıdır?”